خرمشهر در رمان معاصر

خرمشهر در رمان معاصر

سوم خرداد، سالروز آزادسازی خرمشهر بعد از ۵۷۵ روز اشغال، یکی از روزهای به یادماندنی تاریخ معاصر ماست. جنگ تحمیلی و وقایع مربوط به آن، در ادبیات معاصر ما بازتاب داشته. برای آثار جنگ در شهرهای مختلف داستان‌ها و رمان‌هایی داریم. مثلا بازتاب جنگ در زندگی مردم اهواز را در رمان‌های «زمین سوخته» احمد محمود، «زمستان ۶۲» اسماعیل فصیح و «دعای مرغ‌ آمین» سیروس طاهباز می‌بینیم و رمان‌های «کودکی‌های زمین» جمشید خانیان و «شطرنج با ماشین قیامت» حبیب احمدزاده به جنگ در آبادان اختصاص دارند. خرمشهر، با آن مقاومت شگفت‌انگیز و آزادسازی شورآفرینش هم سوژۀ داستان‌هایی هست. چند رمان با موضوع جنگ در خرمشهر که خوانده‌ام اینها هستند:

احسان رضایی

1- نخل‌های بی‌سر (قاسمعلی فراست، ۱۳۶۳): رمان با اشغال خرمشهر شروع و با آزادی شهر تمام می‌شود. داستان، ماجرای خانواده‌ای خرمشهری است که با شروع جنگ آواره می‌شوند. دو نفر از بچه‌های خانواده شهید می‌شوند و فقط ناصر می‌ماند که او هم با وجود بحرا‌ن روحی، جبهه را ترک نمی‌کند و به گروهِ رضا دشتی، یکی از اولین گروه‌های مقاومت ملحق می‌شود.

2- جنگی که بود (کاوه بهمن، ۱۳۷۳): شخصیتهای داستان، دو جانباز به نامهای رضا و حبیب هستند. رضا دو چشمش را در جنگ از دست داده و حبیب دو پایش را. حالا و بعد از جنگ، رضا برای پیدا کردن خواهرش به تهران آمده و در ادامه حوادث، با فلاش‌بک‌هایی گذشتۀ این دو نفر، کودکی و نوجوانی و جوانی آنها در خرمشهر را می‌بینیم. جوانی که مصادف است با حمله عراقی‌ها به خرمشهر و دفاع جوان‌ها از شهر.

3- در جست‌وجوی من (منیژه جانقلی، ۱۳۷۸): یک روایت زنانه از جنگ. هانیه، پزشکی است که در یکی از بیمارستان‌های خرمشهر کار می‌کند و با شروع جنگ هم حاضر به ترک شهر نیست. داستان با نگرانی‌های او برای مادر پیرش پیش می‌رود.

4- ضیافت به صرف گلوله (مجید قیصری، ۱۳۸۰): یکی از متفاوت‌ترین کارها در مورد جنگ. داستان سال‌ها پس از جنگ اتفاق می‌افتد و ساختاری معمایی و پیچیده دارد. بهزاد فرحان کسانی را که در زمان جنگ می‌شناخته در تاریخ معینی دعوت کرده و روایت هر کدام از این افراد، بخش‌هایی از ماجراهای خرمشهر را بازگو می‌کند تا شاید راز یک قتل روشن شود.

5- مهمان مهتاب (فرهاد حسن‌زاده، ۱۳۸۷): ماجرای دو برادر دوقلو که بعد از حمله عراقی‌ها سرنوشت متفاوتی پیدا می‌کنند. یکی در شهر می‌ماند تا در کنار علی‌کبابی به مدافعان خرمشهر غذا برساند و یکی همراه خانواده از شهرک مهاجرین در اصفهان سر در می‌آورد.

6- بچه‌های کارون (احمد دهقان، ۱۳۹۲): ماجرای داستان در روزهای قبل از عملیات بیت‌المقدس (آزادسازی خرمشهر) و در یک پایگاه کوچک کنار رود کارون می‌گذرد. راوی داستان، ناصر، یک رزمندۀ نوجوان است و ما، ماجراهای این عملیات بزرگ را از نگاهی نوجوانانه و سرخوش او می‌بینیم.

7- هرس (نسیم مرعشی، ۱۳۹۶): روایتی از ادامۀ جنگ در زندگی مردم خرمشهر. رسول و نوال، زوجی هستند که زندگی‌شان بعد از شروع جنگ و مرگ اولین فرزندشان هیچ‌وقت به شکل عادی خود برنمی‌گردد.

8- دیگر اسمت را عوض نکن ( مجید قیصری. ۱۳۸۷)

نامه نگاری یک افسر عراقی و یک سرباز ایرانی بعد از پایان جنگ است در مرز خرمشهرست.افسر عراقی بدنبال گمشده ای در روزهای ابتدایی جنگ داخل شهر خرمشهر میگردد.

9- ایران‌شهر (محمدحسن شهسواری، ۱۳۹۸) این رمان که روایتی است از روزهای ابتدایی جنگ و مقاومت خرمشهر، قرار است تا روز سقوط خرمشهر را شامل شود. فعلاً جلد اول اثر منتشر شده است.

منبع: احسان نامه

ارسال دیدگاه