بیطارگری

یادنامه

بیطارگری

مسعود آتشی: در طول تاریخ بشر همواره افرادی بوده‌اند که به عنوان درمانگر، بیماری‌ها را با روش‌های سنتی درمان نموده‌اند و درد‌ها را آلام بخشیده‌اند.

در قدیم برای درمان دستگاه‌های حرکتی بدنِ انسان که به ظاهر ساده‌تر و مکانیکی‌تر از سیستم‌های دیگر بدن مانند سیستم عصبی، سیستم گوارشی، سیستم تنفسی می‌باشد همیشه افرادی بوده‌اند که بر اساس تجربه، دست به کار ارتوپدی زده‌اند و شکستگی‌ها، دَر رفتگی‌ها و یا تغییر شکل‌های اندام را درمان کرده‌اند. و به دنبال همین تجارب فردی بود که شکسته‌بند‌های محلی یا سنتی بوجود آمدند.
در گویش محلی برازجان به این نوع درمانگران «بیطال» می‌گویند.
اصل این واژه «بیطار» است و به معنی دامپزشک می‌باشد که در اشتباه مصطلح آن را برای انسان به‌کار برده و هنوز هم از این واژه استفاده می‌کنند
در گذشته‌های نه چندان دور، یکی از آن بیطار‌های معروف شهر برازجان «مشهدی حسین ارشدی» نام داشت که به «میش سین کَل باقر» معروف بود.
شغل مشهدی حسین نجاری بود که بیشتر برای کشاورزان منطقه وسایل و ابزار‌های کشاورزی مانند خیش‌، اُسه، بُرّا و.. می‌ساخت.
وی نه تنها در کار نجاری مهارت داشت بلکه بر اساس استعداد ذاتی و نبوغ فردی که به آن «بهره» می‌گویند در علم ارتوپدی سنتی هم تبحر خاصی داشت.
وی استخوان‌های شکسته را ترمیم می‌کرد و مفاصل در رفته را در جای خود می‌نشاند و عضلات رگ به رگ شده‌ی بدن بخصوص ماهیچه‌ی مربع کمری که به «گریچه» معروف بود را با دستان سحر‌انگیز خود درمان می‌کرد.
برای مشهدی حسین ارشدی درمان «شون مُلَک‌ها» و جا انداختن «گریچه‌ها» که شایع‌ترین عللِ کمر درد‌ها محسوب می‌گردید یک عملِ بسیار ساده و سرپایی به حساب می‌آمد.
مرحوم ارشدی برای ترمیم استخوان‌های شکسته شده با استفاده از داروهای محلی و حیوانی «روناس و زرده تخم مرغ» ضمادی تهیه می‌‌کرد که حکم دارو را داشت و آن را بر پارچه‌ای که از قبل به اندازه محلِ شکسته شده آماده نموده بود پهن می‌کرد تا به ضماد آغشته شود.
سپس محل درد را با آب ولرم ماساژ می‌داد تا موضع شکستگی را برای جا انداختن آماده نماید.
مشهدی حسین به کمک دو نفر از جوان تنومند که معمولاً شاگردان و دستیاران او بودند بیمار را محکم می‌گرفتند و سخت ترین و درد‌آور‌ترین مرحله کار ارتوپدی خود را انجام می‌داد .
این مرحله درد‌آور با فریاد‌های مجروح همراه بود و اُفت فشار بیمار را در پی داشت که با خوراندن یک لیوان آب قند وی را به حالت عادی برمی‌گرداندند.
پس از جا انداختن و ردیف‌کردن استخوان‌ها، پارچه آغشته به ضماد را روی محل پیوند خورده می‌گذاشت و آن را با چند تکه چوب محکم می‌بست.
نام و محل زندگی مشهدی حسین ارشدی برای اغلب ورزشکاران، نامی آشنا بود زیرا به‌طور غیر مستقیم پزشک تیم‌های ورزشی همه ی باشگاه‌های برازجان محسوب می‌شد.
سرانجام این شکسته‌بند سنتی برازجان در سال ۱۳۵۸ به دیار حق می‌شتابد و پس از او برادر‌زاده‌اش «مشهدی اسماعیل ارشدی» که سال‌ها در کنار عموی خود شاگردی کرده بود جانشین وی می‌شود.
مشهدی اسماعیل ارشدی «پدرِ حاج محمود ارشدی» است که با فوت ایشان در سال ۱۳۷۷ علم و تجربه شکسته‌بندی سنتی در شهر برازجان هم رو به افول گذاشت و به تاریخ پیوست.

ارسال دیدگاه
  • پایگاه خبری نفت امروز
  • پایگاه خبری نفت امروز