مطبوعات بوشهر و آرشیو

مطبوعات بوشهر و آرشیو


میرزا عبدالحمید متین السلطنه ثقفی در سال 1318 قمری پایه گذار نخستین نشریه ادواری در بوشهر بوده است. او نشریه هفتگی "طلوع" را که برخی نخستین نشریه کاریکاتوری ایران می دانند، چاپ کرد. اما چون نسخه ای از این روزنامه را در تاریخ معاصر ندیده ایم در منابع مطبوعاتی از روزنامه "ادب" مشهد که در همین سال شروع به انتشار نموده به عنوان نخستین نشریه کاریکاتوری ایران یاد می شود.نشریه "طلوع" کمتر از یک سال منتشر شده و پس از آن تعطیل گردیده است. دومین نشریه بوشهر که از نشریات مهم تاریخ ایران محسوب می شود را میرزا آقا لبیب الملک در سال 1319 قمری با نام "مظفری" تاسیس نمود.این روزنامه که تا چندین سال پس از آغاز مشروطه به انتشارش ادامه داده منادی آزادی و پیشرفت و ترقی ایران بوده است. "ندای حق" توسط کنسول دولت آلمان در برازجان سومین نشریه ای است که متعلق به بوشهر می باشد. اولین شماره آن در 1334 قمری منتشر شد.
خلیج ایران در سال 1308 شمسی و نور افشان در سال 1309 شمسی 2 عنوان نشریه دیگر هستند که در دوره رضا شاه پهلوی منتشر شده اند. پس از رضا شاه و حاکم شدن انگلیسی ها بر جنوب ایران نشریه ای فارسی زبان با نام "دیلی نیوز بولتن" در بوشهر چاپ می شد که حاوی فعالیت ها و اخبار انگلیسی ها در ایران و سایر بلاد بود. اخبار جنگ جهانی دوم از مهمترین رویدادهای چاپ شده در این نشریه است.
اوج روزنامه نگاری بوشهر مانند بیشتر نقاط ایران در سالهای 1328 تا 1332 شمسی همزمان با آزادی های بی حد و حصر برای مطبوعات بوده است. ندای جنوب، سنگلاخ، دریاکنار، پست خلیج، عرشه مهمترین روزنامه های این دوره هستند. پس از کودتای مرداد 1332 بوشهر با افول روزنامه نگاری روبرو شده است. نشریه تاثیر گذار در این خطه پدید نیامد و بیشتر نشریات تجربی یا بعضا محلی که خیلی زود تعطیل شده اند و البته همان نشریاتی که قبل از کودتا هم منتشر می شدند، مدت کوتاهی پس از کودتا برای همیشه تعطیل شدند و فروغی را تا پیروزی انقلاب اسلامی در مطبوعات بوشهر شاهد نبوده ایم.
مرور فهرست های مطبوعاتی نشان می دهد از آغاز روزنامه نگاری در بوشهر در سال 1318 قمری تا کنون بیش از 95 عنوان نشریه محلی چاپ شده اند که اگر بخواهیم نشریات تجربی و دانشجویی را نیز به آنان بیفزاییم. بیش از 130 عنوان خواهد شد. اما در این بین سهم نشریات منتشر شده قبل از انقلاب اسلامی کمتر از 15 عنوان می شود که نام برخی از آنها در بالا آمده است. آنچه از مطبوعات بوشهر مربوط به قبل از پیروزی  انقلاب اسلامی در آرشیو های مطبوعاتی ایران موجود است، 10 عنوان می شود که در ذیل به آنها اشاره شده است. سهم کتابخانه های ایران از آرشیو نشریات منتشر شده در بوشهر در رتبه اول متعلق به کتابخانه آستان قدس رضوی است که بیش از 120 عنوان را تهیه کرده است. اما چون تقریبا 40 درصد این عناوین نشریات دانشجویی است باید مجموعه موجود در کتابخانه ملی را که شامل 107 عنوان می شود، به لحاظ کیفی مهم تر قلمداد نمود. ضمن اینکه کتابخانه های بوشهر، مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه مجلس نیز تعدادی از نشریات این استان را آرشیو نموده اند.
 
لیست نشریات قبل از انقلاب اسلامی موجود در آرشیو های مطبوعاتی ایران
 
مظفري.- بوشهر(ايران)؛ ‎۱۳۱۹ق. (شماره های بسیاری از آن در کتابخانه های ملی، آستان قدس رضوی و مجلس و دانشگاه تهران موجود است.)
خ‍ل‍ی‍ج‌ ای‍ران‌[ ب‍وش‍ه‍ر: چ‍اپ‍خ‍ان‍ه‌ خ‍ل‍ی‍ج‌ ب‍وش‍ه‍ر، ۱۳۱۹ (شماره های پراکنده ای از این نشریه مربوط به سال 1326 تا 1328 در کتابخانه ملی موجود است.)
آئ‍ی‍ن‍ه‌ ج‍ن‍وب‌ ایران  بوشهر: [ب‍ی‌ن‍ا]،  ۱۳۲۹ -    (شماره هایی از آن تا سال 1331 در کتابخانه ملی شماره هایی موجود است.)
ن‍دای‌ ج‍ن‍وب‌ ب‍وش‍ه‍ر: چاپ علوی بوشهر، ۱۳۲۹  (  5 شماره از این نشریه مربوط بهخ سال 1332 در کتابخانه ملی موجود است.)
دری‍ا‌ک‍ن‍ار  بندر بوشهر: شیراز: چاپخانه گلستان، ۱۳۳۰  (54 شماره آن مربوط به سال 1330 تا 1332 در کتابخانه ملی موجود است)
س‍ن‍گ‍لاخ‌  ب‍وش‍ه‍ر: چاپخانه علوی بوشهر، ۱۳۳۰ شماره هایی از این نشریه مربوط به سال 1333 و 1334 در کتابخانه ملی موجود است.)
ع‍رش‍ه‌  ب‍وش‍ه‍ر: چاپخانه نور، ۱۳۳۱ - ص‍اح‍ب‌ ام‍ت‍ی‍از و مدیر مسئول: اح‍م‍د م‍ح‍م‍دی‍ان‌   ( 13 شماره از این نشریه مربوط به سال 1331 در کتابخانه ملی موجود است.)
سالنامه فرهنگ بنادر جنوب: بندر بوشهر  تهران: سپهر(چاپخانه)، ۱۳۳۷   (فقط یکد جلد مربوط به سال 1337 در کتابخانه ملی موجود است.)
..............................

ارسال دیدگاه