26 خرداد 1342 به روایت روزنامه اطلاعات
 
 
خبرنگار روزنامه دیلی تلگراف لندن در هفته گذشته به حضور شاه رسید و مصاحبه‌ای پیرامون اوضاع ایران به عمل آورد
شاه در این مصاحبه گفت: احساس می‌کنم که موقعیت من از همیشه مستحکم‌تر است. مردم اکنون می‌بینند نیروهای ارتجاعی کجا قرار دارند و ارتش نیز فرمانبردار جدی انقلاب و از تخت و تاج من می‌باشد.
شاه ایران درباره انتخابات اضافه کرد: من دلیلی نمی‌بینم که آن را به تعویق بیندازم. انتخابات در اواخر تابستان انجام خواهد شد. زنان برای اولین‌بار در تاریخ ما در آن شرکت خواهند کرد. من اطمینان دارم با قوانین جدیدی که برای انتخابات تهیه شده است پارلمان دموکراتیکی جانشین مجالس نامناسب قبلی می‌شود.
شاهنشاه هرگونه دخالت خارجی را در مورد ایران به‌شدت محکوم کرد و اظهار داشت: مقامات انتظامی مدارک روشنی و از جمله اعترافات یک عامل خرابکار در دست دارند که نشان می‌دهد که یک دولت مسلمان خاورمیانه از توطئه‌کنندگان حوادث هفته گذشته به وسیله پول و تبلیغات حمایت کرده است و سپس به اطلاعیه‌ای اشاره کردند که از طرف ژنرال پاکروان، رئیس سازمان امنیت، منتشر شده و در آن عمال مصری متهم شده‌اند که در این جریانات دست داشته‌اند.
شاه به این ترتیب شکی باقی نگذاشت که قصدش از یک کشور مسلمان خاورمیانه کدام یک از آنهاست.
شاه گفت: علیرغم تبلیغات قاهره رژیم «انقلابی» پرزیدنت ناصر در حقیقت اصلاحاتی به مراتب کمتر از آنچه در ایران انجام شده صورت داده است و گمان می‌کنم علت دشمنی مصر با ایران از این لحاظ باشد که می‌خواهند نگذارند نمونه موفق چنین اصلاحات اجتماعی به وسیله یک پادشاه انجام شود؛ مثلا تقسیم اراضی در ایران خیلی سریع‌تر از مصر انجام شده است. اصلاحات ارضی ایران به‌سرعت پیش می‌رود.1
شاه ایران امیدوار است همکاری متقابل سیاسی ـ اقتصادی بین ایران ـ انگلیس و آمریکا بسط یابد و اظهار داشت: در یک سال گذشته روابط ایران و شوروی پیشرفت داشته است.
شاه به شوروی اطمینان داده است که اجازه نخواهد داد پایگاه موشک خارجی در ایران تأسیس شود.
شوروی‌ها نیز در عوض تبلیغات خود را علیه حکومت ایران متوقف کرده و حمایت خود را از حزب کمونیست قطع و کمک‌های اقتصادی به ایران داده‌اند.
بر اساس همین گزارش، شاهنشاه ایران خاطرنشان کردند که مطبوعات شوروی در جریان حوادث اخیر از برنامه‌های اصلاحی ایشان در برابر مخالفین و ملاکین دفاع کرده‌اند.
 
توزیع اسناد مالکیت زمین بین کشاورزان آذربایجان و زنجان
دیروز تیمسار سپهبد ریاحی، وزیر کشاورزی، برای توزیع اسناد مالکیت 20 هزار و 820 نفر از کشاورزان تبریز، اهر، مشکین‌شهر، میانه، اردبیل، خلخال، مرند، آذرشهر، اسکو و شبستر با هواپیما وارد تبریز شد.
تیمسار سپهبد ریاحی در سالن شهرداری تبریز حضور یافت و در آنجا مهندس بهبودی، رئیس اداره کشاورزی و اصلاحات ارضی استان، گزارشی داد.
بعد از پایان گزارش، وزیر کشاورزی اسناد مالکیت را بین نمایندگان آنها توزیع کرد. وزیر کشاورزی در این مراسم تأکید کرد اگر تحولات را قبول نکنیم، زیر دنده‌‎های چرخ زمان خرد خواهیم شد.2
 
حضور هیئت نفتی عراق در ایران
امروز اطلاع حاصل شد که یک هیئت نفتی عراق در نیمه دوم تیرماه به ایران می‌آید تا مذاکراتی با مقامات ایرانی انجام بدهد.
از چندی قبل بین دولت ایران و دولت عراق در مورد بهره‌برداری مشترک از منافع نفت مرزی دو کشور واقع در بین نفت‌خانه ایران و خانقین عراق تماس‌هایی در جریان بوده است. در حال حاضر از منابع زیرزمینی نفت مزبور ایران و عراق مشترکا استفاده می‌کنند.
در ایران این نفت معروف به نفت شاه و در عراق معروف به نفت خانقین است. قراری بین دو دولت وجود دارد که از منبع مزبور طرفین به طور تساوی استفاده کنند، ولی اخیرا تأسیسات جدیدی در عراق به‌وجود آمد که امکان بهره‌کشی از منبع مزبور را برای عراق به مقدار زیادی افزایش می‌دهد و اصل تساوی بهره‌برداری را از بین می‌برد.
دولت ایران معتقد است باید برای طول مدت بهره‌برداری از این منبع با احتیاط نفت استخراج شود و اصل تساوی نیز مراعات گردد. این اخطار ایران را دولت عراق مورد توجه قرار داد و قرار شد که این موضوع در کنفرانس نفتی تهران مورد مذاکره واقع شود.
مسئله دوم که اخیرا پیدا شده ادعای دولت عراق نسبت به قسمتی از منطقه جدید از آب‌های ساحلی خلیج فارس است که شرکت ملی نفت آن را برای عقد قرارداد و بهره‌برداری از ذخائر نفتی آزاد اعلام داشته است.
دولت ایران هم متقابلا این اعتراض را مورد توجه قرار داده و قرار شده که در کنفرانس نفتی تهران این مسئله هم مورد بررسی قرار گیرد.
 
شعبان جعفری درخواست خسارت کرد
تا ظهر امروز 140 نفر از خسارت‌دیدگان به فرمانداری تهران مراجعه کرده و ادعای خسارت کرده‌اند.
امروز صدری، فرماندار تهران، گفت: چون می‌خواهیم هر چه زودتر میزان خسارات وارده به مردم روشن شود دستور داده شد از امروز بازرسی و تحقیق لازم در اطراف اظهارات ادعاکنندگان به عمل آید و گزارش‌های مأموران جهت طرح و رسیدگی در کمیسیون فرمانداری تهران آماده گردد.
تا ظهر امروز دوازده نفر از کسانی که خسارت جانی دیده‌اند و نان‌آوران خود را از دست داده‌اند به فرمانداری تهران مراجعه کرده و اظهارنامه پر کرده‌اند.
صبح امروز شعبان جعفری، که در حادثه 15 خرداد باشگاه او را آتش زده‌اند، به فرمانداری تهران مراجعه کرد و اظهارنامه‌ای تسلیم داشت. در این اظهارنامه جعفری در حدود یک‌میلیون تومان ادعای خسارت کرده است.3 
 
......................................
نقش دلالان در خرید و فروش
 
دادوستد در دوره قاجار از اصول و قوانین خاصی برخوردار بود و معمولاً شیوه پرداخت به دو صورت نقدی و اقساط صورت می‌گرفت. در این میان برخی نیز با دلالی به خرید و فروش مشغول شده و از این راه به پول و ثروت می‌رسیدند. درواقع بیراهه نیست اگر گفته شود خرید و فروش بسیاری از اجناس با واسطه دلالان صورت می‌گرفت:
«اعتبار داشتن کسبه در مقابل تجار عمده‌فروش هم خود مزایای قابل توجهی محسوب می‌گردد. بطوریکه به فروشندگان دست دوم این فرصت را می‌دهند که قیمت کلی جنس دریافت کرده از عمده فروش اولیه را سه یا چهار ماه بعد پرداخت کند. گاه در اجناس فراوان و خیلی ارزان این فرصت به هیجده ماه هم می‌رسد. کلیه امور خرید و فروش کلی اجناس بدست واسطه‌های بازار انجام می‌گیرد که آن‌ها نیز در انجام هر معامله چند درصد سهم دلالی از هر دو طرف می‌گیرند. درمیان دلالان انسان‌های صادق و درستکار نادرند و اغلب آن‌ها حقه باز، اهل زد و بند و دغلند. طبقه تجار اغلب طماع، خسیس و متعصبند. تا زمانی‌که در بازار هستند و دست بکار تجارتند بعلت بیم از عوامل دولت و مالیات چیان از بروز میزان درآمد و ثروت خویش بدیگران خودداری می‌کنند ولی پس از بازنشستگی و دست کشیدن از کار در سنین بالا، آرام آرام شروع به علنی کردن راز ثروت خویش می‌کنند و بیش از این تظاهر به فقر و ورشکستگی و کسادی بازارشان نمی‌کنند. بازارهای ایران که نبض کلی آن در دست تجار بزرگ و معتبر شهر است همیشه دارای دو نوع نرخ متفاوت می‌باشد. نرخ خرید جنس بصورت نقدی و نرخ خرید بصورت اقساط و وعده‌ای. که فروش بصورت وعده‌ای هم جز به کسانی که دارای سابقه و اعتبار، یا معرف و ضامن در نزد تاجر فروشنده هستند امکان ندارد. نرخ خرید بصورت نقدی بمراتب ارزان‌تر از بصورت اقساط و وعده‌ای می‌باشد.»


 منبع: چارلز جیمز ویلز، سفرنامه دکتر ویلز (ایران در یک قرن گذشته)، ترجمه غلامحسن قراگوزلو، تهران، اقبال، 1388، ص 227
...............................
برنامه‌های رادیو در اوائل تاسیس چه بود؟
 
رادیو در ایران سال 1940 میلادی راه اندازی و به دلیل اینکه برنامه‌ها تنها در تهران قابل دریافت بود رادیو تهران نامیده ‌شد.
 
«ال پی الول ساتن» ایران شناس انگلیسی در کتاب «رضا شاه کبیر یا ایران نو» در این خصوص نوشته است:  برنامه رادیو بی شباهت به مندرجات روزنامه نیست. البته قسمت اعظم وقت رادیو به نواختن موسیقی ایرانی و قطعاتی از موسیقی غربی اختصاص دارد و منظور اصلی دولت ایران از تاسیس رادیو آن است که وسیله آموزش عمومی باشد و از این رو اغلب مقالات اقتصادی و فرهنگی و صنعتی در رادیو خوانده می شود.
 
در بخش دیگری از این کتاب آمده است: از آغاز جنگ دوم جهانی تاکنون ایرانیان وسیله ای نداشتند تا بتوانند وقایع و حوادث جهان را به زبان خودشان بشنوند و به همین جهت طبق آمار موجود در سرتاسر کشور ایران پنج تا شش هزار دستگاه رادیو بیشتر وجود نداشت.
 
منبع: رضا شاه کبیر یا ایران نو ، نوشته ال پی الول ساتن، ترجمه عبدالعظیم صبوری، ص 356.
 
.....................
وقتی بخش خصوصی متهم می‌شود
 

با افزایش قیمت جهانی نفت در دهه 50، شاه بدون توجه به شرایط اقتصادی کشور چندین برنامه بلندپروازانه اقتصادی را در پیش گرفت که نتیجه آن، تورم، رکود، افزایش بیکاری و سایر عواقب ناگوار اقتصادی بود. شاه که انتظار  چنین وضعیتی را نداشت به جای بررسی علل واقعی مشکلات آن را به گردن سایر بخش‌ها انداخت:
«در واکنش به افزایش شدید بهای نفت، کشورهای صنعتی جبهه واحدی را اتخاذ و آژانس بین‌المللی انرژی را تأسیس کردند و همزمان به تبلیغ درباره لزوم حفظ انرژی و گسترش منابع انرژی غیر نفتی پرداختند. ایران، الجزایر و ونزوئلا به عنوان تندروترین تولیدکنندگان نفت شناخته شدند و برای کاهش یا حداقل تثبیت بهای نفت تحت فشار قرار گرفتند. واکنش شاه طرفداری از موازنه بین افزایش بهای نفت و کالاهای صنعتی وارداتی از جهان غرب بود. در ایران در ماه فوریه دولت ایران یک برنامه جاه‌طلبانه کمک‌های خارجی را اعلام کرد. لیکن پیش از پایان سال، ازدیاد تولید نفت و کاهش تقاضا در بازارهای بین‌المللی اجباراً سبب کاهش این برنامه شد. ایران تحصیلات اجباری تا سن چهارده سالگی، تغذیه در مدارس و بهداشت برای عموم رایگان اعلام شد. دستور داده شد مدارس خصوصی از بین بروند. دولت که با کمبود مسکن و مواد غذایی رو به رو شده بود که علت آن هم عمدتاً تورم و ندانم کاری‌های اقتصادی خودش بود، کوشید تقصیر را به گردن بخش خصوصی بیندازد. که مسبب کلیه مشکلات مملکت معرفی گردید. علاوه بر مبارزه بر ضد سودجویی و احتکار، مقررات جدید قیمت‌گذاری اعلام شد و ارتش مسؤول اجرای آن گردید.»1
 
............................
نماز خواندن هم ممنوع می‌شود!
 
تا سال 56، کنترل ساواک بر زندانیان بسیار شدید و دقیق بود. این فشار بر افراد و گروه‌های مذهبی خیلی بیشتر بود و بسیاری از آنان، حتی از انجام برخی از فرایض دینی خود در زندان نیز محروم شده بودند. 
«تا سال 1356 شرایط سختی در زندان‌ها حکمفرما بود. به صورتی که وقتی دو زندانی با هم صحبت می‌کردند و یا کتاب می‌خواندند، مأموران دقیق می‌شدند تا ببینند با هم چه چیز می‌خوانند و یا چهار نفر که دور هم جمع می‌شدند تا با هم صحبت کنند، مأمورین مراقب بودند. تا سال 1356 مراقبت‌های پلیس بسیار شدید بود. حتی در سال ۱۳۵۳ رژیم ترتیبی داد تا نماز خواندن را ممنوع کند، در آن سال، رژیم تحت فشار افکار عمومی‌ دنیا بود که در داخل زندان‌ها، زندانی‌های سیاسی - مذهبی زیادی وجود دارد و رژیم برای اینکه به خارجی‌ها ثابت کند که ما اصلاً در زندان‌های خودمان مذهبی نداریم و کسی برای عقاید مذهبی‌اش دستگیر نشده، این تصمیم را گرفت و اعلام کرد: «در زندان قصر، آن‌‌هایی که سنشان کمتر از شصت سال است، حق خواندن نماز ندارند. این مسئله با مقاومت شدید بچه‌های مذهبی روبه رو شد و در نتیجه این اعتراضات، بچه‌ها با شکنجه‌های زیادی روبه رو شدند. ولی الحمدلله بعد از یک هفته، رژیم عقب‌نشینی کرد. این ممنوعیت از طریق ملاقاتی‌ها به خبرگزاری های دنیا اعلام شد که به دستور زندانبانان، زندانیان مذهبی زندان قصر حق خواندن نماز را ندارند و هر کس نماز بخواند، مورد اذیت و شکنجه قرار می‌گیرد، بعد از یک هفته سرهنگ زمانی که رئیس زندان شماره یک بود با کماندو‌‌هایش به حیاط زندان آمد و گفت که به دستور شاهنشاه آریامهر از فردا می‌توانید نماز بخوانید.»1
 
.................................
 
مساعدت مالی زنان ایرانی در مشکلات بزرگ
 
اواخر سلطنت مظفرالدین‌شاه، دولت مشیرالدوله تصمیم گرفت براى تامین برخى مخارج دولتى ، از دولت روس و انگلیس وامى دریافت کند. این تصمیم با مخالفت مجلس و مردم روبه‌رو شد. در نتیجه آن، دولت از اجراى تصمیم خود دست برداشت و مجلس براى‌آنکه پول کافى براى دولت فراهم کند، تاسیس بانک ملى را به تصویب رساند. زنان در فراهم ‌آوردن پول و تاسیس مجلس، فداکارانه شرکت جستند. مساعدت مالى زنان در انقلاب مشروطه، به کمک آنان در تاسیس بانک ملى محدود نماند. زمانى‌که مبارزان مشروطه براى تامین هزینه‌هاى مقاومت و خرید اسلحه با مشکل مالى مواجه شدند، زنان با فداکارى و ایثار و با فروختن جواهرات یا وسایل خانه، به کمک آمدند؛ از جمله پس از فتح اصفهان به دست سواران بختیارى، عده‌اى از زنان به انجمن ایالتى اصفهان رفته و زیورآلات خود را هدیه کردند. دراین‌میان، زنى کاسه‌ای مسین را که تنها دارایى او بود، به مشروطه‌خواهان تقدیم کرد.
 
..........................
مخالف روسها با ایجاد و توسعه ژاندارمری
تشکیل افواج ژانـدارمری در تـهران و نتایجی که از فعالیت چشمگیر آن در وضع نظم و امنیت راههای اطراف تهران به‌وجود آمد،‌ روسها‌ را به این فکر انداخت که چـنانچه ژانـدارمری فـارس نیز تشکیل یابد، امنیت و نظم راههای آنجا به نحو مـطلوب و موثری برقرار خواهد شد. چون این وضع، ثبات، توسعه‌ و ترقی بازرگانی انگلیسی را تضمین می‌کرد، بالطبع با سیاست امـپراتوری روسـیه مـوافق نبود، و روی همین اصل بود که دولت روسیه با نظر مساعدی به ژانـدارمری نـمی‌نگریست و در‌ نتیجه‌ لازم دید در سیاست خود در ایران تغییری اعمال کند. بدین‌ترتیب، روسها دو پروژه متفاوت در نظر گرفتند: یکی توسعه قـزاقخانه بـرای تـأمین امنیت شمال ایران و دیگری گسترش‌ قلمرو‌ مسئولیت‌ ژاندارمری تا مناطق شمال. امـا‌ روسـها،‌ کـه‌ علی‌الاصول نسبت به ژاندارمری نظر مساعدی نداشتند، به توسعه و گسترش ژاندارمری در شمال تحت ریـاست افـسران روسـی قزاقخانه اقدام نمودند‌ و کورستو‌ وتز، سفیر روسیه در تهران، دراین‌باره با روزنامه‌ها‌ چنین‌ گفت کـه: «بـا ازدیاد و توسعه ژاندارمری، در صورتی موافق است که دولت ایران نیز با توسعه قزاق مـوافقت‌ کـند،‌ زیـرا‌ کارهای مثبتی که ژاندارمری در جنوب می‌کند، قزاق می‌تواند در‌ شمال انجام دهد. روسیه می‌خواهد افـسران روسـیه قزاقخانه را از خدمت قزاقخانه بیرون آورد و با قراردادهایی نظیر‌ قرارداد‌ افسران‌ سوئدی، در ژاندارمری وارد خدمت کـند.»
..............................
 
کینه انگلیسیها از قیام عشایر جنوب
 
استعمار بریتانیا از همان آغاز استعمارطلبی در قالب روش‌‌ها و راه‌های مختلفی درصدد نفوذ در سیاست ایران برآمد. ایلات و عشایر یکی از پایگاه‌های مهم این کشور جهت رخنه و سلطه محسوب می‌شد؛ زیرا تسلط بر ایلات و عشایر و استفاده از قدرت آنان می‌توانست به تمرکز این کشور بر امور داخلی ایران کمک نماید؛ اما علیرغم تلاش در این راستا، عشایر یکی از موانع استعمار بریتانیا بودند:
«هر چند تلاش جدی استعمار بریتانیا برای رسوخ در ایلات و عشایر دستاوردهایی داشت و تعدادی از رؤسای ایلات و طوایف بزرگ به عمال شبکه اردشیرجی بدل شدند؛ معهذا بسیاری از ایلات و طوایف، به دلیل فرهنگ عمیق مذهبی این جماعات، همواره یکی از موانع اصلی توسعه‌طلبی استعمار انگلیس در قرن نوزدهم و اوائل قرن بیستم میلادی و یکی از پایگاه‌های اصلی روحانیت بوده‌اند. تجاوز نظامی انگلیس به جنوب ایران در سال های ۱۲۵۴ق. /۱۸۳۸م. و ۱۲۷۳ق. /۱۸۵۶م. با مقابله جدی عشایر مواجه شد و در دوران فعالیت اردشیر ریپورتر در ایران، اشغال جنوب توسط نیروهای انگلیسی «پلیس جنوب» ( s. P . R) منجر به صدور فتوای جهاد آیت‌الله العظمی حاج سید عبدالحسین لاری (مجتهد لاری) گردید و در پی آن قیام سراسری ایلات و طوایف جنوب در سال ۱۳۳۶ ق. /۱۹۱۷م. یکی از بزرگترین جنگ‌های ضداستعماری تاریخ ایران را رقم زد. در این قیام عشایر قشقانی و سایر طوایف جنوب از جمله تنگستانی‌ها) نقش داشتند. اردشیر ریپورتر در خاطرات خود کینه شدید استعمار بریتانیا را از عوامل این قیام (روحانیت و عشایر) آشکار می‌سازد و از جمله می‌نویسد: «تجربه من نشان داد که تمایل و استعداد ذاتی خیانت به ایران در قبائل قشقانی بسیار زیاد است و به هیچوجه پای بند اصولی نیستند.»1
...............................
لهستانی‌ها با تیفوس آمدند
 

در آستانه پایان جنگ جهانی دوم، بسیاری از لهستانی‌ها که به اسارت شوروی درآمده بودند وارد ایران شدند تا از طریق ایران به سایر کشورها، مهاجرت نمایند. البته بسیاری از این افراد در ایران ماندگار شدند و بر بحران اقتصادی و سایر مشکلات ایران افزودند.
«عده کثیری از زنان و کودکان لهستانی که بعد از تصرف کشورشان به اسارت شوروی در آمده بودند، به کشورهای مشترک‌المنافع انگلیس فرستاده شدند تا تحت نظارت دولت انگلیس نگهداری شوند و عده‌ای نیز به تهران آمدند و در اینجا تا پایان جنگ در يك اردوگاه بس می‌بردند. زنان لهستانی پس از آنکه از شوروی وارد ایران شدند، در وضع اسفناکی بسر می‌بردند و چون اغلبشان بسیار کثیف و آلوده به شپش بودند، باعث بروز بك همه گیری تیفوس در تهران شدند. ارتش انگلیس بلافاصله پس از توجه به این مسئله دست بکار شد و بیمارستانی در تهران مهیا کرد که در آن دکترها و پرستاران انگلیسی به امر معالجه هزاران ایرانی مبتلا به تیفوس پرداختند.»



منبع: سرریدر بولارد و سرکلارمونت‌اسکراین‌، شترها باید بروند، تهران، انتشارات البرز، 1374، چاپ چهارم، صص 96- 97