آبنمای بندر بوشهر در گذر تاریخ

آبنمای بندر بوشهر در گذر تاریخ

امید زاهد

مسئله آب و کم آبی که برای ما جنوبی ها که از دیر باز در کم آبی بوده ایم؛ بسیار غم انگیزتر است. در اینجا نگاهی کوتاه به حدود 160 سال تلاش برای بهبود وضعیت آب شرب در بندر بوشهر توسط مردم و مسئولین خواهم داشت. تلاشی که همچنان ادامه دارد....
آبنمای اول: سال 1233 خورشیدی - آب انبار قوام
از منابع تامین آب شرب مردم بوشهر، آب انبار قوام بود که روزگاری رونق خاص خود را داشت. شایان ذکر است که آب انبار مذکور در سال 1271 قمری که قوام الملک شیرازی در سفر دوم خود به بوشهر با مشکل کمبود آب آشامیدنی مردم آگاه می گردد، آن را در ضلع غربی بندر بوشهر در کنار دریا احداث نمود. قوام الملک در ماه جمادی الثانی سال 1271 قمری متوجه می شود که آب انبار بزرگی در نزدیک برج بحری در سمت جنوب غرب شهر سالها به صورت مخروبه رها گردیده است. قوام الملک دستور می دهد با هزینه شخصی اقدام به لایروبی و تسطیع زمین های اطراف آب انبار مذکور نموده و نهری در کنار آن کنده شود تا در آن آب باران جمع شده و به سمت آب انبار هدایت گردد. (روزنامه وقایع اتفاقیه شماره27، دوم رمضان سال 1271ه.ق، ص 5) از گزارش روزنامه وقایع اتفاقیه چنین مستفاد می شود که بانی اصلی آب انبار، قوام الملک شیرازی نبوده، بلکه قبلاً آب انبار بزرگی به صورت مخروبه در بوشهر وجود داشته که دوباره این آب انبار مرمت و بازسازی شده است. آب انبار قوام دارای 29 اتاق بوده که آب آشامیدنی شش ماه مردم بوشهر را تامین می کرد. (کتاب: حاج سید محمدرضا کازرونی فخر التجار بوشهر در دوره قاجار – از دکتر عبدالکریم مشایخی)
آبنمای دوم: سال 1234 خورشیدی دستورات برای آب انبار جدید
در روزنامه بندر ابوشهر نوشته بودند که در 16 و 17 صفر باران زیاد در آن جا آمده و آب انبار جدیدالبنا به قدر نیم ذرع آب باران پر شد. عالیجاه دریابیگی قرار داد با همان آب انبار مزبور شستشو کرده آبش را بیرون نمودند که بوی آهک و گچ و ساروج از او دفع شده بعد از آن از آب باران دیگر که می آید؛ پر کنند که آبش صاف و مشروب باشد و در تابستان اهالی آن جا صرف نمایند و تا موسم تابستان هم نشود؛ قدغن است که آب آن جا را صرف ننمایند.( روزنامه وقایع اتفاقیه پنج شنبه ش257،  24 ربیع الثانی 1272 ص2-7) (کتاب اخبار بوشهر در نشریات دوران قاجار از دکتر جمشید صداقت کیش)
آبنمای سوم: سال 1258 خورشیدی بارش برف در بوشهر
در بندر بوشهر نیز برف باریده و سرمای سختی شده به حدی که عابرین و مترددین که به اطمینان و گرمای بوشهر لباس و استعداد سفر زمستانی نداشتند، ده دوازه نفر از آنها در عرض راه از سرما تلف شدند.( روزنامه ایران، ش 408 ،22 صفر 1297، ص 2) (کتاب اخبار بوشهر در نشریات دوران قاجار از دکتر جمشید صداقت کیش)
آبنمای چهارم: سال 1259 خورشیدی دستگاه یخ سازی
دستگاه یخ سازی که از بمبئی خواسته بودند به بوشهر رسیده است. در شب چهاردهم رمضان صد من یخ داده و این فقره اسباب خوشوقتی و تشکر مردم شده است. (روزنامه ایران، ش 428 ،29 رمضان 1297 ، ص 2) ( کتاب اخبار بوشهر در نشریات دوران قاجار از دکتر جمشید صداقت کیش)
آبنمای پنجم: سال 1269 خورشیدی - تاسیس کارخانه یخ  در بوشهر
هوای بندر بوشهر نهایت گرمی را دارد. کارخانه یخ مصنوعی از بیستم شهر ذی القعده دایر شده، در هر موقع که سی و شش ساعت امتداد زمان آتش کردن و یخ بستن کارخانه مزبور است، یک صد و پنجاه من به فروش می رسد. تا این یک صد و پنجاه من به فروش رسید، ثانیا یک صد و پنجاه من دیگر یخ در کارخانه موجود است و یک من دو ریال می فروشند. ( روزنامه ایران، ش 726، یکشنبه 15 محرم 1308، ص 3) (کتاب اخبار بوشهر در نشریات دوران قاجار از دکتر جمشید صداقت کیش)
آبنمای ششم: سال 1290 خورشیدی - پیشنهاد تاسیس کارخانه آب شیرین کنی در بوشهر
حاج سید محمدرضا کازرونی از نخستین افرادی بود که در سال 1329 قمری به اتفاق چند تن از تجار و بازرگانان بوشهری برای رفع معضل کم آبی پیشنهاد تاسیس شرکتی جهت نصب کارخانه آب شیرین کنی از آب دریا با سرمایه هیأت موسس نمود که به گزارش روزنامه یادگار جنوب در موقع ضرورت می توانست گندم هم آرد نماید.
روزنامه یادگار جنوب در این باره چنین گزارش می دهد: «بحمدالله از حسن کفایت و اقدامات آقای موقرالدوله شهر در نهایت نظم و امنیت برقرار، چیزی که اسباب تنگی اهالی شده بود و آن هم از حسن نیت آقایان حاجی رئیس التجار و حاج سید محمدرضا کازرونی و حاج محمدباقر بهبهانی و حاج غلام حسین تاجر کازرونی و حاج میرزا حسن علی کازرونی یک شرکتی نموده اند برای طلب نمودن یک کارخانه که هم آب شور را شیرین نماید و هم در موقع ضرورت گندم را آرد نماید و این مطلب موجب امتنان اهالی شده است. ما از این گونه اقدامات نوع پرستانه ذوات محترم تشکر نموده و امیدواریم که همیشه برای این قسم مصالح خیریه که در واقع شیرازه حیات نوع بشر بسته به آن است اهتمامات کافیه فرموده که باعث احیای نفوذ مسلمین است و یک نام نیک ابدی را برای خود به یادگار می گذارد.»
(یادگار جنوب سال اول، چهارشنبه 5 رمضان 1329 ق. شماره33ص 6)
بنابراین آنگونه که در گزارش روزنامه یادگار جنوب آمده، حاج سید محمدرضاکازرونی از پیشگامان اندیشه شیرین کردن آب دریا برای تامین آب شرب مردم بوشهر بوده و در این راستا هم مانند بسیاری از امور عام المنفعه از دیگر تجار زمان خود بیشترین سهم را داشته است .( کتاب: حاج سید محمدرضا کازرونی فخر التجار بوشهر در دوره قاجار از دکتر عبدالکریم مشایخی)
آبنمای هفتم:  سال 1395 خورشیدی - راه اندازی فاز نخست آب شيرين‌كن بوشهر با ظرفيت ۳ هزار متر مكعب در روز
به تازگی در خبرها از قول «معاون برنامه ريزي آب و فاضلاب كشور اعلام شده: فاز نخست آب شيرين‌كن بوشهر با ظرفيت ۳ هزار متر مكعب در روز، در نيمه دوم سال جاري وارد مدار توليد مي‌شود».

ارسال دیدگاه